Standardy ochrony małoletnich

w Centrum Wspierania Rodzin „Swoboda”

Preambuła

Naczelną zasadą wszystkich działań podejmowanych przez pracowników jednostki jest działanie dla dobra dziecka i w jego najlepszym interesie. Pracownik jednostki traktuje dziecko z szacunkiem oraz uwzględnia jego potrzeby. Niedopuszczalne jest stosowanie przez pracownika wobec dziecka przemocy w jakiejkolwiek formie. Pracownik jednostki realizując te cele, działa w ramach obowiązującego prawa, przepisów wewnętrznych danej jednostki oraz swoich kompetencji. Priorytetem w podejmowaniu wszystkich działań przez pracowników jednostki na rzecz dzieci jest dbanie o ich dobro i bezpieczeństwo.

Rozdział I
Podstawowe terminy

Ilekroć w niniejszych Standardach jest mowa bez bliższego określenia o:

1. Dyrektor Jednostki – należy przez to rozumieć Dyrektora Centrum Wspierania Rodzin „Swoboda” oraz Placówek Opiekuńczo Wychowawczych „Swoboda” , „Marcelinka”, „Marcelin” w Poznaniu z siedzibą ul. Swoboda 59, 60-389 Poznań, tel.: 61 648 60 20, adres poczty email: sekretariat@cwr-poznan.pl
2. Jednostka – należy rozumieć Centrum Wspierania Rodzin „Swoboda” w Poznaniu z siedzibą ul. Swoboda 59, 60-389 Poznań oraz Placówki Opiekuńczo – Wychowawcze „Swoboda”, „Marcelinka” , „Marcelin”.
3. Personel – każdy pracownik instytucji bez względu na formę zatrudnienia, w tym współpracownik, stażysta, praktykant, wolontariusz lub inna osoba, która z racji pełnionej funkcji lub zadań ma (nawet potencjalny) kontakt z dziećmi w Jednostce.
4. Małoletni – należy przez to rozumieć zgodnie z kodeksem cywilnym osobę od urodzenia do ukończenia 18 roku życia.
5. Opiekun dziecka – osoba uprawniona do reprezentacji dziecka, w szczególności jego rodzic lub opiekun prawny (chyba że Sąd postanowi inaczej).
6. Dane osobowe dziecka – wszelkie informacje umożliwiające identyfikację dziecka.
7. Koordynator bezpieczeństwa w Internecie – to wyznaczony przez kierownictwo Jednostki pracownik, sprawujący nadzór nad korzystaniem z Internetu przez dzieci na terenie Jednostki oraz nad bezpieczeństwem dzieci w Internecie.
8. Koordynator odpowiedzialny za Politykę ochrony dzieci przed krzywdzeniem – to wyznaczony przez dyrektora placówki pracownik sprawujący nadzór nad realizacją Polityki ochrony dzieci przed krzywdzeniem w placówce, który jest odpowiedzialny za:
   • przygotowanie pracowników do stosowania standardów ochrony dzieci i monitorowanie
   • przestrzegania standardów ochrony dzieci
   • przyjmowanie zgłoszeń
   • koordynacje wsparcia udzielanego dziecku
9. Rejestr interwencji – dokumentacja zawierająca rejestr ujawnionych lub zgłoszonych incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru dziecka, uwzględniający:
   • zgłoszenie ze wskazaniem osoby zgłaszającej
   • osobę/osoby podejrzewane o krzywdzenie (opiekun dziecka, pracownik, inne dziecko, inna osoba)
   • rodzaj podjętej interwencji (zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa, wniosek o wgląd w sytuację rodziny, wszczęcie procedury Niebieskiej Karty)
   • datę interwencji
   • dokumenty wytworzone podczas interwencji (m.in. notatki służbowe, karty interwencji, kopie zawiadomień/wniosków wysyłanych do właściwych służb)
   • dane osobowe dziecka
10. Zespół interwencyjny – to powoływany przez Dyrektora Jednostki, w przypadku podejrzenia stosowania przemocy wobec małoletniego, zespół osób, w skład którego wchodzą: dyrektor jednostki, koordynator, wychowawca, specjaliści oraz inne osoby mające wiedzę na temat krzywdzenia małoletniego.
11. Krzywdzenie – krzywdzenie dziecka to każde zachowanie względem dziecka, które stanowi wobec niego czyn zabroniony. Oprócz tego krzywdzeniem jest zaniedbanie (zamierzone lub niezamierzone), działanie lub zaniechanie a także każdy jego rezultat, skutkujący naruszeniem praw, swobody, dóbr osobistych dziecka i zakłóceniem jego rozwoju.

Wyróżnia się następujące, podstawowe formy krzywdzenia:
przemoc fizyczna, psychiczna, seksualna, zaniedbanie, przemoc rówieśnicza.

Rozdział II
Polityka Ochrony Małoletnich

§1
Standardy ochrony małoletnich

1. Centrum podejmuje działania zapobiegające krzywdzeniu dzieci, w szczególności przez:
   • ustanowienie zasad bezpiecznej rekrutacji pracowników
   • zapewnienie odpowiedniego przygotowania pracowników poprzez szkolenia
   • ustalenie zakresów odpowiedzialności pracowników
   • ustalenie zasad bezpiecznych relacji między pracownikami a dziećmi oraz między samymi dziećmi
   • ustanowienie zasady ochrony danych osobowych dziecka
   • ustanowienie zasady ochrony wizerunku dziecka
2. Pracownicy posiadają odpowiednią wiedzę na temat czynników ryzyka i symptomów krzywdzenia dzieci, zaś w ramach wykonywanych obowiązków zwracają uwagę na ich występowanie.
3. W przypadku zidentyfikowania czynników ryzyka pracownik zgłasza powyższe w formie ustnej bezpośredniemu przełożonemu, a on Dyrekcji oraz w formie pisemnej osobie odpowiedzialnej za ochronę małoletniego.
4. Pracownicy są uważni na sytuację i dobrostan dziecka.

§2
Zasady bezpiecznej rekrutacji personelu

Rekrutacja pracowników jednostki odbywa się zgodnie z zasadami bezpiecznej rekrutacji personelu. Zasady stanowią [załącznik nr 1 do pobrania w formacie PDF] do niniejszej Polityki.

§3
Zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a personelem jednostki, w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich

1. Personel w relacjach z małoletnimi powinien kierować się dobrem dziecka, poszanowaniem poczucia godności i wartości osobowej, a także zapewnieniem stabilnego i bezpiecznego środowiska wychowawczego mając na uwadze prawa małoletnich i respektowanie tych praw.
2. W swojej pracy niedopuszczalne jest stosowanie jakichkolwiek form przemocy polegających na krzywdzeniu dzieci (bicie, popychanie, szturchanie, obrażanie, szantażowanie, niewłaściwe dotykanie, zaniedbanie, itp.).
3. Zasady bezpiecznych relacji personelu z małoletnimi obowiązują wszystkich pracowników, praktykantów i wolontariuszy.
4. Relacje personelu z wychowankami muszą zachować charakter profesjonalny, uwzględniając bezpieczne granice.
5. Pracownicy Jednostek zobowiązani są do zachowania w poufności informacji, nie ujawniają drażliwych informacji o małoletnim osobom do tego nieuprawnionym, dotyczy to również ujawniania jego wizerunku.
6. Pracownicy Jednostek zobowiązani są do równego traktowania małoletnich, niezależnie od ich płci, orientacji seksualnej, wyznania, pochodzenia etnicznego, niepełnosprawności.
7. Szczegółowy opis zasad bezpiecznych relacji oraz zachowań niedozwolonych wobec małoletnich stanowi [załącznik nr 2 do pobrania w formacie PDF] do standardów.

§4
Zasady bezpiecznych relacji dziecko – dziecko

1. Podstawową zasadą relacji między dziećmi jest działanie z szacunkiem, uwzględniające godność i potrzeby małoletnich.
2. Standardem jest tworzenie atmosfery, która promuje tolerancję i poczucie odpowiedzialności za swoje zachowanie.
3. Dzieci są edukowane i angażowane w działania kształtującego pozytywne relacje.
4. Szczegółowy opis zasad bezpiecznych relacji dziecko – dziecko stanowi [załącznik nr 3 do pobrania w formacie PDF].

§5
Upowszechnianie wiedzy o standardach ochrony małoletnich

1. Pracownicy Centrum przechodzą szkolenie w zakresie ochrony dzieci przed krzywdzeniem.
2. Działania szkoleniowe dotyczą w szczególności:
   • standardów ochrony dzieci (obowiązujące zasady i procedury)
   • poszerzania umiejętności w zakresie rozpoznawania czynników ryzyka i symptomów krzywdzenia dzieci
   • przeciwdziałania przemocy, w tym umiejętności rozwiązywania sytuacji konfliktowych
3. Należy zadbać, by dzieci wiedziały, że mają prawo i możliwość rozmowy z osobą odpowiedzialną za ich ochronę lub inną zaufaną osobą spośród pracowników jednostki, która podejmie działania, aby udzielić danemu dziecku wsparcia z zachowaniem szacunku do ich prywatności, jeżeli:
   • mają jakikolwiek problem, obawiają się lub doznają przemocy, w tym doświadczyli zachowania łamiącego zasady bezpiecznych relacji ze strony członka pracowników, innego dziecka, opiekuna dziecka, innej osoby bliskiej, lub jakiejkolwiek osoby
   • były świadkiem niewłaściwych, niezrozumiałych lub niejasnych zachowań, w tym wskazanych w zasadach bezpiecznych relacji wobec innego dziecka ze strony członka pracowników, innego dziecka, opiekuna dziecka, innej osoby bliskiej, lub jakiejkolwiek osoby
4. Przeszkoleniem w zakresie wymienionym w powyżej ustaw objęty jest każdy nowo przyjęty pracownik oraz każdy pracownik pracujący z dziećmi.

§6
Obowiązki osób odpowiedzialnych za wprowadzanie standardów ochrony dzieci i realizację tych standardów

Rozdział III
Zasady ochrony wizerunku dziecka

§7

Jednostka kierując się najwyższymi standardami uznając prawo dziecka do prywatności i ochrony dóbr osobistych, zapewnia ochronę wizerunku dziecka.

§8

1. Pracownikom instytucji zabronione jest publikowanie wizerunku dziecka utrwalonego w jakiejkolwiek formie (fotografia, wideo, nagrywanie głosu dziecka) bez pisemnej zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego.
2. Zgoda na publikowanie wizerunku dziecka powinna zostać przyjęta na piśmie. Należy wyjaśnić przedstawicielowi ustawowemu lub opiekunowi prawnemu w jakim celu jest utrwalany wizerunek dziecka, w jakim miejscu będzie umieszczony (np. na stronie internetowej instytucji typu Facebook).
3. Do dobrych praktyk należy pozyskanie zgody dzieci na rejestrowanie i publikację wizerunku jeżeli jego wiek i możliwości poznawcze umożliwiają uzyskanie takiej zgody.
4. Jeżeli wizerunek dziecka stanowi jedynie szczegół całości, takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza zgoda rodzica lub opiekuna prawnego nie jest wymagana. Jednakże w przypadku, w którym może istnieć uzasadnione ryzyko identyfikacji wizerunku dziecka, należy skutecznie wizerunek dziecka zabezpieczyć (np. poprzez skuteczne zamazanie, zakrycie twarzy).

§9

1. W sytuacji w której wizerunek dziecka będą chciały rejestrować media lub inna osoba, a następnie publikować zebrany materiał, w pierwszej kolejności należy zgłosić taką prośbę dyrektorowi instytucji i uzyskać jego zgodę.
2. Media lub inna osoba nie mogą rejestrować wizerunku (fotografia, wideo, nagrywanie głosu dziecka) a następnie publikować wizerunku przebywającego w instytucji dziecka bez zgody jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego oraz dyrekcji instytucji.
3. Do dobrych praktyk należy pozyskanie zgody dzieci na rejestrowanie i publikację wizerunku jeżeli jego wiek i możliwości poznawcze umożliwiają uzyskanie takiej zgody.
4. Od mediów lub innych osób występujących do instytucji o rejestrowanie, a następnie publikowanie wizerunku dziecka należy uzyskać informację:
   • imię, nazwisko, adres, a w przypadku redakcji: imię i nazwisko osoby upoważnionej do rejestracji wizerunku, nazwę redakcji
   • uzasadnienie potrzeby rejestrowania wizerunku dziecka i publikacji, oraz przekazania informacji w jakim celu, w jakim kontekście zostanie wykorzystany materiał
   • podpisanie deklaracji o zgodności podanych informacji ze stanem faktycznym
5. Pracownicy instytucji w żadnym przypadku nie mogą kontaktować przedstawicieli mediów z dziećmi, przekazywać mediom danych kontaktowych do przedstawicieli ustawowych lub opiekunów prawnych dzieci.
6. W celu realizacji materiału medialnego, dyrektor instytucji może podjąć decyzję o udostępnieniu wybranego pomieszczenia jednostki w celu realizacji nagrania. Wybrane pomieszczenie oraz realizacja nagrania powinno być zorganizowane w taki sposób, aby nie dochodziło do rejestracji dzieci przebywających na terenie jednostki.
7. W sytuacji w której dziecko, przedstawiciel/przedstawiciele ustawowi nie wyrażą zgody na utrwalenie wizerunku dziecka, należy taką decyzję bezwzględnie respektować.

Rozdział IV
Zasady ochrony danych osobowych dziecka

§10

1. Dane osobowe dziecka podlegają ochronie na podstawie:
   • art. 7 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej
   • Ustawy z dnia 10 maja 2018 roku o ochronie danych osobowych
   • Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, dalej RODO)
   • Polityki Bezpieczeństwa Informacji obowiązującej w instytucji
2. Pracownicy instytucji zobowiązani są do zachowania tajemnicy przetwarzanych danych osobowych dziecka oraz zachowania tajemnicy zasad zabezpieczenia danych osobowych przed nieuzasadnionym dostępem osób nieuprawnionych.
3. Dane osobowe dziecka udostępniane są wyłącznie osobom i podmiotom uprawnionych na podstawie obowiązujących przepisów odrębnych.
4. Pracownicy instytucji, osoby biorące udział w: ocenie sytuacji dziecka umieszczonego w rodzinnej pieczy zastępczej, ocenie rodziny zastępczej i prowadzącego rodzinny dom dziecka, zespole do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka przebywającego w pieczy instytucjonalnej lub zespole interdyscyplinarnym, którego celem jest ochrona dziecka są upoważnione do przetwarzania danych osobowych i udostępniania danych osobowych zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.
5. Wszyscy pracownicy przed przystąpieniem do pracy obligatoryjnie zapoznają się z obowiązującymi w instytucji przepisami dotyczącymi ochrony danych osobowych, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony danych osobowych dziecka.
6. W przypadku wątpliwości dotyczących przestrzegania zasad ochrony danych osobowych dziecka należy kontaktować się z Inspektorem Ochrony Danych przynależnym instytucji.

Rozdział V
Zasady bezpiecznego korzystania z Internetu i mediów elektronicznych

§11

1. Infrastruktura sieciowa placówki umożliwia dostęp do Internetu, zarówno personelowi, jak i dzieciom.
2. Sieć jest monitorowana tak, aby możliwe było zidentyfikowanie sprawców ewentualnych nadużyć.
3. Rozwiązania organizacyjne na poziomie jednostki bazują na aktualnych standardach bezpieczeństwa.
4. Obowiązkiem personelu jest edukacja dzieci o zasadach bezpiecznego korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci Internet. Małoletni przebywający w placówkach znają regulamin korzystania z zasobów sieci oraz mediów elektronicznych.
5. Czas korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci Internet podlega wytycznym związanymi z wiekiem małoletniego.
6. Personel ma prawo w każdej chwili do wglądu i ingerencji w treści, którymi zajmuje się wychowanek podczas korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci Internet.
7. Wychowankowie w prywatnych urządzeniach elektronicznych powinni mieć zainstalowany system kontroli rodzicielskiej, który pozwala na bezpieczne i racjonalne korzystanie z urządzeń przez wychowawców.
8. Personel oraz wychowankowie znają europejski system klasyfikacji gier komputerowych (PEGI), który pozwala na świadome i bezpieczne korzystanie z aplikacji oraz gier.
9. Wszelkie przypadki cyberprzemocy, zastraszania czy innych incydentów online są raportowane personelowi, który podejmuje odpowiednie kroki w celu rozwiązania sytuacji.
10. Wychowankowie nie udostępniają żadnych danych osobowych, ani zdjęć zarówno swoich, jak i innych mieszkańców oraz pracowników na portalach społecznościowych.
11. Personel regularnie aktualizuje wewnętrzne zasady korzystania z urządzeń elektronicznych w celu dostosowania ich do zmieniających się realiów korzystania z usług Internetowych oraz nowych technologii.

Rozdział VI
Procedury podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia dziecka

§12

1. Każde ujawnienie krzywdzenia małoletniego jest traktowane priorytetowo, wymaga natychmiastowej interwencji i reakcji ze strony personelu.
2. W przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka należy zadbać w pierwszej kolejności o jego bezpieczeństwo.
3. W sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego każdy pracownik będący świadkiem niepokojącego zachowania lub wyglądu małoletniego niezwłocznie zgłasza ten fakt bezpośredniemu przełożonemu i Dyrektorowi jednostki oraz sporządza notatkę służbową ze zdarzenia, którą przekazuje Koordynatorowi odpowiedzialnemu za politykę ochrony dzieci przed krzywdzeniem.
4. Koordynator na podstawie zgłoszenia zakłada Kartę Interwencji [załącznik nr 4 do pobrania w formacie PDF] i powołuje w porozumieniu z Dyrektorem jednostki Zespół Interwencyjny, który opracowuje plan działań oraz plan terapeutyczny obejmujący wielospecjalistyczne wsparcie dla pokrzywdzonego małoletniego.
5. Podczas posiedzenia Zespołu Interwencyjnego sporządza się protokół [załącznik nr 5 do pobrania w formacie PDF], który zawiera w wyżej wymienionym punkcie działania, a także wyznacza termin realizacji zaplanowanych działań oraz następnego spotkania w celu monitorowania interwencji.
6. Plan pomocy dziecku powinien zawierać wskazania dotyczące:
   • podjęcia przez placówkę działań w celu zapewnienia dziecku bezpieczeństwa
   • zgłoszenie podejrzenia krzywdzenia do odpowiedniej placówki
   • wsparcia, jakie placówka zaoferuje dziecku
   • skierowania dziecka do specjalistycznej placówki pomocy dziecku, jeżeli istnieje taka potrzeba
   • współpracy z opiekunami małoletniego

Rozdział VII
Monitoring stosowania polityki

§13

1. Dyrektor Jednostki wyznacza, koordynatora oraz jego zastępcę, odpowiedzialnego za Politykę ochrony dzieci w Jednostce.
2. Osoba, o której mowa w punkcie poprzedzającym, jest odpowiedzialna za monitorowanie realizacji Polityki, za reagowanie na sygnały naruszenia Polityki i prowadzenie rejestru zgłoszeń oraz za proponowanie zmian w Polityce.
3. Osoba, o której mowa w pkt.1 niniejszego paragrafu, przeprowadza wśród pracowników placówki, raz na 12 miesięcy, ankietę monitorującą poziom realizacji Polityki. Wzór ankiety stanowi [załącznik nr 6 do pobrania w formacie PDF] do niniejszej Polityki.
4. Przegląd standardów ochrony małoletnich obowiązujących w Jednostce, polega na ustaleniu wypełniania przez standardy wymogów przepisów prawa powszechnie obowiązującego.
5. Przeglądu standardów ochrony małoletnich obowiązujących w Jednostce dokonuje dyrektor Jednostki lub osoba przez niego upoważniona.
6. W przypadku, gdy przegląd wykaże niespełnianie przez standardy ochrony małoletnich wymagań określonych w przepisach, o których mowa, lub też standardy z innych przyczyn okazały się nieaktualne, lub nieodpowiadające potrzebom ochrony małoletnich, dokonywana jest aktualizacja standardów.
7. Aktualizacji standardów ochrony małoletnich, obowiązujących w Jednostce, dokonuje Dyrektor Jednostki. W przypadku aktualizacji standardów, przygotowany projekt jest przyjmowany przez dyrektora Jednostki w drodze zarządzenia.

Rozdział VII
Przepisy końcowe

§14

1. Standardy Ochrony Małoletnich wchodzą w życie z dniem ich ogłoszenia.
2. Ogłoszenie następuje w sposób dostępny dla pracowników placówki, dzieci i ich opiekunów, w szczególności poprzez wywieszenie w miejscu ogłoszeń dla pracowników lub poprzez przesłanie jej tekstu drogą elektroniczną oraz poprzez zamieszczenie na stronie internetowej i wywieszenie w widocznym miejscu w siedzibie.
3. Standardy ochrony małoletnich oraz dokumentacja wewnętrzna jednostki podlegają aktualizacji co najmniej raz na rok.
4. Standardy ochrony dziecka udostępnione są na stronie internetowej instytucji, a także dostępne na tablicy informacyjnej w placówkach.